Sünnilik veya Ehli-Sünnet, İslam’ın en büyük mezhebi olup, Hz. Muhammed’in 632’de vefatından sonra halifeliğin seçimle belirlenmesini savunan çoğunluk tarafından benimsenmiştir. İlk dört halife dönemi (Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali) Sünniler tarafından meşru kabul edilmiş, özellikle Hz. Ebu Bekir’in halifeliği ile birlikte Sünni anlayışın temelleri atılmıştır.
Sünnilik, İslam’ın temel kaynakları olarak Kur’an ve hadisleri kabul ederken, sahabenin görüşlerini ve icmayı da önemli dini referanslar olarak görmüştür. Mezhep içinde farklı yorumlarla dört büyük fıkhi ekol oluşmuştur: Hanefi, Şafii, Maliki ve Hanbeli mezhepleri. Sünniliğin itikadi çerçevesini belirleyen Eş’arilik ve Maturidilik gibi kelami ekoller de zamanla önemli bir yer edinmiştir.
Sünniliğin en önemli temsilcileri arasında İmam Ebu Hanife, İmam Şafii, İmam Malik ve İmam Ahmed bin Hanbel gibi fıkıh alimleri yer alırken, Eş’ari ve Maturidi gibi kelamcılar da mezhebin inanç sistemini şekillendirmiştir.
İmam Maturidi, Türk kökenli olduğu için ve arapçası da diğer alimler kadar iyi olmadığı için belli bir süre ciddiye alınmamıştır. Günümüzde dahi sadece Türkiye toprakları ve çevresinde etkilidir.
Tarih boyunca birçok büyük İslam devleti Sünni mezhebine bağlı olmuştur. Emevîler (661-750) ve Abbâsîler (750-1258) İslam dünyasında ilk büyük Sünni yönetimler olurken, Selçuklular (1037-1194), Osmanlı İmparatorluğu (1299-1922) ve Memlükler (1250-1517) gibi imparatorluklar Sünniliğin siyasi ve dini olarak güçlenmesinde önemli rol oynamıştır. Bu imparatorluklar, İslam hukukunu ve eğitim sistemini Sünni çerçevede şekillendirerek mezhebin geniş bir coğrafyada yayılmasını sağlamıştır.
İnanç Esasları/Akideler
Tevhid (Allah’ın Birliği): Allah’ın tek ve eşsiz olduğuna inanılır. O’nun zatı ve sıfatları değişmezdir.
Nübüvvet (Peygamberlik): Hz. Muhammed’in Allah’ın son peygamberi olduğuna ve ona gönderilen Kur’an’ın ilahi vahiy olduğuna inanılır.
Meleklere İman: Meleklerin Allah’ın emirlerini yerine getiren nurani varlıklar olduğu kabul edilir.
Kutsal Kitaplara İman: Kur’an’ın Allah’ın son ve değiştirilemez kitabı olduğu, Tevrat, Zebur ve İncil’in de önceki peygamberlere indirildiği kabul edilir.
Ahiret İnancı: Kıyamet günü, ölümden sonra diriliş, hesap günü, cennet ve cehennemin varlığına inanılır.
Kaza ve Kader: Her şeyin Allah’ın ilmi ve takdiri doğrultusunda gerçekleştiği kabul edilir. İnsan irade sahibidir ancak Allah’ın bilgisi dışında hiçbir şey olmaz.
İbadet ve Sorumluluk: Beş vakit namaz, oruç, zekât ve hac gibi ibadetler farz kabul edilir ve imanla birlikte amelin de önemli olduğu vurgulanır.
Kapanış
Hz. Muhammed’in vefatından sonra halifeliğin seçimle belirlenmesini savunan çoğunluk tarafından benimsenmiştir. Kur’an ve hadisleri temel kaynak kabul eder, sahabenin görüşlerine de büyük önem verir. Hanefi, Şafii, Maliki ve Hanbeli olmak üzere dört büyük fıkhi mezhebi bulunur. Tarih boyunca Osmanlı, Selçuklu ve Abbâsîler gibi büyük devletler Sünniliği benimsemiş ve geniş bir coğrafyada yayılmıştır. Bugün de dünya genelinde en yaygın İslam mezhebi olarak varlığını sürdürmektedir.