Abdestin nasıl alınacağı Kurandaki bir ayette çok detaylı olarak izah edilmiş olup namazın da nasıl kılınacağı ise aynı şekilde bir kaç ayette detaylı bir şekilde yazmaktadır.
Mezheplere göre günde 5 vakit namazın, bayram namazlarının, cenaze namazlarının ve diğer özel günlerdeki namazların hepsinin kendine has bir rekat sayısı, sure farklılığı gibi çeşitli ayrıntılara sahip olması namaz kılmayı ve hatta başlamayı zorlaştıran bir kaç etkender biridir.
Peki eğer abdest almak istersek bunu mezheplerdeki gibi değilde en yalın hali neyse o şekilde yapmak istersek nasıl alacağız?
Abdest Nasıl Alınır? Boy Abdesti Nasıl Alınır?
Maide 6: İnananlar! Namaza kalktığınız zaman: Yüzünüzü yıkayın, ellerinizi dirseklere kadar yıkayın, başınızı sıvazlayın, ve ayaklarınızı da topuklara kadar (sıvazlayın/yıkayın). Cinsel ilişkide bulunmuşsanız yıkanınız. Hasta veya yolcu iseniz, yahut tuvaletten gelmiş, yahut kadınlarla cinsel ilişkide bulunmuş ve su bulamamışsanız, temiz bir toprağa yönelip yüzünüzü ve kollarınızı onunla sıvazlayın. ALLAH size güçlük çıkarmak istemez. Ancak sizi temizlemek ve üzerinizdeki nimetini tamamlamak istiyor. Olur ki şükredersiniz.
Dikkatinizi çekmek istediğim bir nokta var ki o da işaretlediğim yerde cünüp isek bizden yıkanmamız istenmesi. Gusül abdesti veya boy abdesti dedikleri olay tam olarak bu. Kuranı Kerimde yalnızca yıkanmamızı isteyen Allah, mezhep imamlarına gelince neden ayrıntı belirtiyor orası da muamma.
Abdest için yüzünüzü, ellerinizi direseklere kadar, başınızı ve ayaklarınızı topuklara kadar yıkayıp ovalamanız yeterli olacaktır.
Namaz Nasıl Kılınır?
Namazın kaç rekat olduğu ise genel olarak hatalı bir sorudur çünkü Kuranı Kerimde rekat diye bir şey yoktur.
Nisa 101: Yeryüzünde savaş için yolculuğa çıktığınız zaman inkarcıların size saldırmasından korkuyorsanız namazı kısaltmanızda bir sakınca yok. Kuşkusuz inkarcılar sizin açık düşmanınızdır
Namazı kısaltmak için herhangi bir rekat sayısına indirgenmemiştir gördüğünüz üzere. İnsan aklı her halükarda namazı nasıl kısaltacağı hakkında bir çıkarım yapabilir. Yapamam diyenler için de namazı 2 rekat olarak kısaltabilecekleri bazı alimler tarafından söylenmiştir. Hem rekat yok diyip hem de 2 rekata kısaltabileceğinizi söylemek size çelişki gelmiş olabilir ama rekat yoktur derken böyle bir emrin bulunmadığını sadece bunun kolaylık olarak söylendiğini belirtmek isterim, isteyen tek rekat, hızlı ve kısa sureleri okuyarak da bitirebilir namazını.
Bakara 239: Bir kaygı ve endişeniz varsa, yaya veya binmiş olarak (namazı kılın.) Güvene kavuştuğunuz zaman, bilmediğiniz şeyleri size öğrettiği gibi ALLAH’ı anın.
O kadar fazla ritüele gerek olmadığı bu ayetle çok iyi bir şekilde özetlenmiş, eğer hastaysanız hasta yatağınızda, eğer yorgunsanız koltuğunuzda ve belki de birçok halde kılınabileceğini ve sadece kılmanız gerektiğini söyleyen ayet. Yapmak, yapmamaktan çok daha hayırlıdır. Eğer namaza başlamak isterseniz ve zor geliyorsa, gözünüzle kılarak başlayın. Çabalamak, zorlanmak bile büyük fazilettir. Şöyle bir konuya dikkat çekmek isterim ki bu ayet özel durumlara has olmakla birlikte gündelik namazlarınızı normal olarak kılmanızı tavsiye ederim ama dediğim gibi yapmak hiç yapmamaktan daha iyidir ve Allah size kolaylık verir zorluk değil.
Hac Suresi 26: İbrahim’i Evin (Kabe’nin) mekanına yerleştirmiştik: “Bana hiç bir şeyi ortak etme. Evimi de, ziyaretçiler, orada yerleşenler, rukü ve secde edenler için temizle.”
Rukü ve secde edenler dediği ibaresi görüldüğü üzere önemlidir. Kuranda namaza başlıyoruz ruküya gidiyoruz ve secdeye kapanıyoruz. Bu üçünden başka bir şey bulmak pek mümkün değildir. Özel bir durumda değilsek eğer namazı kıldığımız yerine de temiz olması gerektiğini ayetin sonundan anlıyoruz.
Alkollüyken ve Yolcuyken Namaz? Abdesti ve Namazı ne bozar?
Nisa 43: İnananlar! Sarhoşken, ne dediğinizi bilinceye kadar, yolcu olanlar hariç cinsel ilişkiden sonra yıkanıncaya kadar namaza durmayın. Hasta veya yolcu iseniz, yahut biriniz tuvaletten gelmişse, yahut kadınlarla cinsel ilişkiye girmiş olup da su bulamamışsanız, temiz ve kuru bir toprağa dokunup yüzünüze ve ellerinize sürerek teyemmüm edin. ALLAH Affeder, Bağışlar.
Namazı bozan etkenler başlıca alkollü olmak, cünüp olmak, tuvalete çıkmış olmak veya yellenmek. Yolcu olanlar için birkaç kolaylık verilmesinin sebebi yolda su bulmanın zor olması gibi bazı hususlardan dolayıdır. Eğer böyle bir imkanınız var ise suyla yıkanmak çok daha iyi olacaktır.
Alkol aldıktan sonra dahi kendinizde iseniz namazı kılabileceğinizi unutmayın, bu ayet ne dediğimizi bilmiyorsak bunun bir anlamının olmayacağını bu yüzden de namaza yaklaşmamamızın gerektiğini açıklar. Yani alkol alan bunun vücudundan atılmasını beklemek zorunda değildir, zihninden atsa yeter.
Namaz sırasında ne yapmalı?
Saygılı ve güzel bir üslup kullanılmakla birlikte Allahı anmalı, sesimizi çok yükseltmeden ve kısmadan okunarak gösteriş yapılmamalıdır. Temiz ve olabildiğince bakımlı olmalı.
Mü’minun 2: Nitekim onlar namazlarında saygılıdırlar.
Araf 31: Adem oğulları, mescitlere giderken süsleniniz. Yiyiniz içiniz; ancak oburluk ve savurganlık yapmayınız. O, oburları ve savurganları sevmez.
Ortak olarak namaz kıldığınız yerlere giderken temiz ve bakımlı olmayı nasihat edilir. Süslenmek, üzerine sadece değerli taşlar almak demek değildir ki verilmek istenen mana iyi, temiz ve özenli, bakımlı olmaktan geçer.
İsra 110: De ki: “İster ALLAH diye çağırın, ister Rahman diye çağırın. Hangisiyle çağırırsanız, tüm güzel isimler O’nundur. ” Namazında ne ilan et, ne de gizle; ikisinin arasında bir yol tut.
Ayetin sonunda ne ilan et ne de gizlenin anlamı ise ne yüksek sesle oku ne de içinden oku demektir. Orta bir sesle kimseyi rahatsız etmeden ama aynı zamanda namaz kıldığını gizlemeden oku demektir.
İsra 111: Ve de ki: “Övgü, ALLAH’adır. O çocuk edinmemiştir, yönetimde ortağı ve zayıflıktan ötürü de bir yardımcısı yoktur.” O’nu alabildiğine Yücelt.
İsra 110 ile birlikte okuduğumuz vakit(yani bağlamı ile) bu ayetin namazla ilgili olduğunu ve diğer birkaç ayette daha namaz kılarken yapmamız gereken şeylerin Allahı anmak, övmek ve sadece ondan yardım istemek gibi şeyler olduğunu biliyoruz. Müzzemmil 20. ayette de geçtiği üzere Kurandan kolayımıza geleni okumakta bir çözümdür elbette ve namaz kılarken okunabilecek en güzel ayet şüphesiz Fatihadır. Dua etmesini beceremem diyenler için en kolay ayet bu olmakla birlikte namazda Fatiha okumak farz değil yalnızca bir tavsiyedir.
Cuma Namazı
Cum’a 9: Ey inananlar, cuma (toplantı) günü namaza çağrıldığınızda ALLAH’ı anmak için acele edin ve alışverişi bırakın. Bilseniz, bu sizin için daha iyidir.
Kuranda Cuma namazı büyük önem arz eder ve kılınması için acele edilmesi gerektiği hatta alışverişi dahi bırakmamız emredilir. Peki Cuma namazı hangi saate kılınır? Ayette geçen alışverişi bırakın sözü bize bu saatin alışveriş saati olduğunu açıklar. Yani aslında tam bir vakit belirtmemekle birlikte Cuma Namazının kültürden kültüre ve topraktan toprağa değişkenlik gösterebileceği de ortadadır. Türkiye toprakları için bu saati öğlen olarak görmek daha uygundur. Eğer bir toplum öğlene kadar yatıyorda akşamları alışveriş yapıyorsa onlara alışverişi bırakın demenin anlamı olmayacağı için bunun değişkenlik gösterebileceğini kabul etmek elzemdir. Ayetin özünde demek istediği şey, senin namazdan daha önemli bir işin mi var, alışverişi veya yaptığın şeyi bırak ve bunu göster, demektir.
Namaz Kaç Vakittir?
Bu konuda 2 baskın görüş bulunmaktadır. Bir kısım namazın 3 vakit olduğunu savunurken diğerleri ise 5 vakit olduğuna işaret eder. Kuranda ise isim olarak 3 namaz geçer:
- Salat-el Fecri-SABAH NAMAZI (11:114)
- Salat-el İşa’-AKŞAM NAMAZI (24:58)
- Salat-el Vusta- ORTA NAMAZ (2:238)
Sabah-Öğle-Akşam vakitlerine özel izin alınması gerektiği ise Nur 58. ayette belirtilmiş olduğundan 5 vakit yerine 3 olma ihtimali daha fazla gözükmektedir.
Hud/11:114: Gündüzün iki ucunda, gecenin yakın kısmında namazı gözet. İyilikler kötülükleri silip götürür. Bu, öğüt alacak olanlara bir öğüttür.
Nur/24:58: Ey iman edenler! Yeminle hak sahibi olduğunuz kimseler, sizden erginlik yaşına gelmemiş olanlar; şu üç vakitte, yanınıza girmek için sizden izin istesinler; sabah namazından önce, gün ortasında elbiselerinizi çıkardığınızda, akşam namazından sonra. Bu üç vakit “avret” vaktidir. Bunlar dışında birbirinizin yanına girip çıkmanızda siz ve onlar için bir sakınca yoktur. İşte Allah, size ayetleri böyle açıklıyor. Allah, Her Şeyi Bilen’dir, En İyi Hüküm Veren’dir.
Bakara/2:238: Namazlara, özellikle orta namaza dikkat edin. Kendinizi tümüyle ALLAH’a vererek namaza durun.
Orta namazın öğle namazı olması kuvvetle muhtemeldir.
Tabi ki bazı karşıt görüşleri olduğundan Kuranda Namazın Kaç Vakit olduğunu başka bir yazımızda detaylı bir şekilde konuşmamız gerekmektedir.
Namazı kıldıktan sonra?
Nisa 103: Namazı ikame ettikten sonra da ayakta, oturarak ve yanlarınız üzere yatıp uzanırken Allah’ı anın. Güvene kavuştuğunuz zaman, namazı gereği gibi gözetin. Kuşkusuz namaz, belirlenmiş vakitlerde mü’minler üzerine yazılmıştır.
Oturarak, yatarak, uzanarak yani rahat olduğumuz zamanlarda Allahı anacağımız vakit illa doğrulup yapmamızın gerekmediğine işaret eder bu ayet. Namazı bitirdikten sonra Allahı bir süre daha anmaya devam ederek onu hayatımızın bir parçası olarak görmekte önemlidir.
Özet
Ellerimizi direseklerimize kadar, başımızı, yüzümüzü ve en sonunda ayaklarımızı güzel bir şekilde yıkayarak abdesti alabilir ve namaza başlayabiliriz. Eğer su sıkıntısı çekiliyorsa kollarınızı ve yüzünüzü temiz ve kuru toprak ile mesh etmeniz yeterlidir. Eğer ki cünüp iseniz iyice yıkanıp temizlenmeli ama yolculuktaysanız ve su bulamamışsanız bundan muaf olabilir, kuru ve temiz bir toprak ile kollarınız ve yüzünüzü mesh edebilirsiniz. Daha detaylı bir şekilde okumak isterseniz Maide 6 yeterince açık bir ayettir.
Bir namaza durduğunuzda ruküya ve secdeye giderek Kurandan kolayınıza gelen bir ayeti okuyabilirsiniz(Müzzemmil-20) ama bu bir zorunluluk değildir ya da Allahı övmek, tesbih etmek ve ondan yardım istemek şeklinde dualar edebilirsiniz. Namazın amacı Allahı anmak, zikretmek, hatırlamak ve onu överek tesbih etmektir, bunu bilerek kılmalı ve duayı da bunları dikkate alarak okumalısınız. Namaz sırasında ne gürültülü ve gösterişli, ne de gizli saklı olunmamalıdır ve dualar orta ses tonunda ikame edilmelidir.
Eğer bir saldırıdan endişe ediyorsanız namazı kısaltabilir, zor durumda iseniz ayakta yürürken, otobüste seyehat ederken otururak veya hasta yatağında yatarken namazı olduğunuz yerden kılabilirsiniz. Gözünüzle, kalbinizle kılmanız yeterli olacaktır.
Cuma vakti(Türkiye için) öğlen zamanı alışverişinizi veya yaptığınız şeyi bırakıp namaza ve Allaha yönelmeli, namazı ikame etmelisinizdir.
Eğer olurda bir namazı kaçırırsanız, kuranda namaz için herhangi bir kaza durumu söz konusu değildir. Tevbe etmeniz yeterli olacaktır.
Namazdan sonra bir süre daha Allahı anmaya devam etmeli ve bunu istersek uzanarak istersek oturarak veya yatarak yapabiliriz.
Kuranda namaz kılmak ve abdest almak bu kadar basit olmakla birlikte zaman geçtikçe bunlar, hocaların elinde tekelleşmesi için zorlaştırılmış ve din bir siyaset haline getirilerek diktatörlerin elinde halkı yönetmek için bir araç haline getirilmiştir. Bu konuyu İslamın Altın Çağı ve Sonu adlı yazımızda detaylı bir şekilde inceledik dilerseniz göz atabilirsiniz.